Dobre praktyki dydaktyki zajęć
Projektowanie zajęć osadzonych w programie studiów w sposób odpowiadający oczekiwaniom procesu nauczania i uczenia się, może stanowić – w obecnej rzeczywistości – dla nauczyciela akademickiego swego rodzaju wyzwanie. Wykorzystywane wcześniej sposoby i metody, z uwagi na wysoką dynamikę zmian w otoczeniu uczelni, powszechną dostępność do informacji, i społeczne oczekiwania, stają się mało efektywne. Sposób przyswajania wiedzy przez studentów, adekwatność wiedzy i umiejętności do oczekiwanych od absolwenta na rynku pracy, a także konkurencyjność kierunków studiów obligują do projektowania zajęć spełniających najwyższe standardy, zgodnych z Misją i Strategią rozwoju uczelni.
Realizacja określonych zajęć, w dążeniu do osiągniecia przez studentów efektów uczenia się, które zostały dla nich zdefiniowane/zaprojektowane, uwzględniając profil studiów koncentruje się na konstruktywnym stosowaniu metod i technik dydaktycznych pozwalających na rozwijanie wnikliwości intelektualnej studentów, samodzielnego, formułowania sądów, ewaluacji, konstruktywnego i krytycznego myślenia. Zajęcia realizowane są w rzeczywistej interakcji ze studentami, w atmosferze charakteryzującej się otwartością, cierpliwością, humorem, akceptacją dla różnic, stymulującej proces uczenia się.
Wybór dobrych praktyk – dydaktyka przedmiotu.
- Nauczyciele akademiccy projektujący i prowadzący zajęcia znają założenia strategii rozwoju uczelni i mają świadomość ich znaczenia. Zajęcia przez nich prowadzone (koordynowane), w zakresie efektów uczenia się, celów, treści, metod dydaktycznych oraz sposobów weryfikacji efektów uczenia się są spójne ze strategiczną wizją uczelni.
- Realizacja zajęć – treści, metody dydaktyczne i weryfikacja – konstruktywnie dopasowana jest i podporządkowana możliwości osiągnięcia zdefiniowanych efektów uczenia się. Studenci na bieżąco informowani są w trakcie zajęć o efektach uczenia się, których osiągnięcie zajęcia te wspierają, metody oceny (weryfikacji) zawierają informacje o ewaluowanych za ich pomocą efektach.
- Oceny śródokresowe – oceny realizowanych prac, projektów, wyniki sprawdzianów są dla nauczyciela akademickiego źródłem informacji, wniosków dotyczących sposobu prowadzenia zajęć, inspiracją do doskonalenia zajęć w kolejnych cyklach dydaktycznych danych zajęć.
- Stosowane dla zajęć metody dydaktyczne pozwalają na aktywizację studentów w przyswajaniu treści, poszukiwaniu właściwych rozwiązań, samodzielnego analizowania tematyki zajęć i jej dyskutowania. Włączanie w realizację zajęć realnych studiów przypadku, dyskusji, zadań zespołowych zwiększa gotowość do aktywnego przyswajania treści, wnioskowania.
- W realizacji określonych zajęć, udział tradycyjnych wykładów wspieranych prezentacją multimedialną zmniejszany jest na rzecz dyskutowania treści zajęć w powiązaniu z możliwością ich rynkowego i praktycznego zastosowania oraz wpływu na środowisko, społeczeństwo oraz potencjalnie wykonywaną pracę. Zagadnienia odnoszone są w sposób praktyczny do najnowszych wyników badań naukowych i potencjału zastosowania w gospodarce. Wspierane są praktyczną wiedzą i autorytetem prowadzącego.
- Dla części zajęć w programie studiów efekty uczenia się w kategorii wiedza mają wyłącznie niezbędny charakter wprowadzający. Komponent ten jest – w racjonalnej proporcji – podstawą realizacji treści zajęć prowadzących do osiągnięcia efektów z kategorii umiejętności. Zagadnienia związane z poznaniem teorii i zdobyciem koniecznej wiedzy realizowane są w taki sposób aby pochodziła ona z kontrolowanych przez nauczyciela akademickiego wniosków płynących z realizacji przez studentów zadań/ ćwiczeń/ projektów. Wprowadzony element rywalizacji, połączony z informacją zwrotną i bieżącym wsparciem merytorycznym prowadzącego skutecznie stymuluje proces uczenia się rozwija kreatywne i krytyczne myślenie, podnosi gotowość rozszerzenia znajomości teorii, która była podstawą realizowanych działań praktycznych.
- Treści zajęć prowadzące do osiągania każdej ze zdefiniowanych kategorii efektów uczenia się zawierają komponenty w postaci cytatu, wypowiedzi, filmu, etc. z wystąpienia autorytetów naukowych/biznesowych, w zakresie związanym z prowadzonymi zajęciami i praktycznym zastosowaniem przekazywanych treści, również w trakcie wykonywania późniejszych działań zawodowych.
- Zajęcia/elementy zajęć prowadzące do osiągania efektów uczenia się w kategorii wiedza wspierane są wizualizacjami omawianych koncepcji, prezentacją zagadnień w formie diagramów, wykresów, tabel porównawczych, schematów. Na zajęciach tych oczekiwana jest i premiowana dowolna forma aktywności studentów, wspierana formującą informacją zwrotną.
- Jakość i skuteczność zajęć – z uwagi na zróżnicowanie studentów uczestniczących w zajęciach (różne, w tym specjalne potrzeby, różne możliwości), projektowane są one w sposób uniwersalny, umożliwiający osiągnięcie zakładanych efektów uczenia się przez szeroki krąg potencjalnych odbiorców tych zajęć. W ich przygotowywaniu brane są pod uwagę sposób i forma przekazywania wiedzy, wprowadzenia, planowane zadania, ćwiczenia, studia przypadku oraz sposoby weryfikacji efektów uczenia sie. Dużą wagę przywiązuje się do przygotowania i cyfrowej dostępności materiałów dydaktycznych w tym szczególnie dla osób z różnymi potrzebami.
- Podczas projektowania danych zajęć uwzględniana jest możliwość korzystania z różnych, ekwiwalentnych, możliwych do wybrania przez studenta zgodnie z jego preferencjami sposobów i form wykonania zadań zlecanych/realizowanych w trakcie zajęć;
- Prowadzący zajęcia uwzględnia elastyczność terminową zaliczania poszczególnych zadań w ramach zajęć (formy weryfikacji) – otwartą na różnice w predyspozycjach studentów oraz tempo ich pracy;
- Zajęcia o charakterze praktycznym (ćwiczenia) nacechowane są elementami eksperymentalnymi, projektowymi, pracy grupowej – związanymi z aktywnością studentów. Metody podawania wiedzy w trakcie tych zajęć mają zwykle charakter instruktarzu/wprowadzenia.
- Sprawozdania z wykonywanych zajęć praktycznych i laboratoryjnych definiowane są w sposób jasny i jednoznaczny. Studenci mają świadomość celu, dla którego się je wykonuje i różnorodnych możliwości stosowania określonych w nich elementów, w tym na potencjalnie wykonywane w przyszłości działania zawodowe.
- Proces nauczania i uczenia się wspomagany jest wykorzystywaniem funkcjonalności dedykowanej platformy dydaktycznej. Jest to miejsce udostępniania materiałów dydaktycznych – przed i po zakończeniu poszczególnych zajęć, publikacji przez studentów projektów, prezentacji etc., miejscem realizacji quizów powtórzeniowych, okresowych testów sprawdzających, przestrzenią dla komunikacji nauczyciela ze studentami. Wspiera stosowanie nowoczesnych metod dydaktycznych wykorzystywanych w realizacji zajęć oraz ułatwia studentom przyswajanie treści kształcenia w bardziej autonomiczny sposób, odpowiadających różnym potrzebom.
- Poza rekomendowaną dla danych zajęć literaturą przedmiotu, przygotowywane są na potrzeby zajęć dodatkowe materiały dydaktyczne, wysokiej jakości, przejrzyste i dostępne w formie cyfrowej. Treść, forma i jakość przygotowanych pomocy określają oczekiwania prowadzącego w stosunku do materiałów/prac/projektów przygotowywanych przez studentów (dobry przykład). Przygotowane materiały mogą mieć różne cele – wprowadzenie teoretyczne do dyskusji na najbliższych zajęciach, usystematyzowanie i/lub rozszerzenie tematyki zajęć, zestawienie stanowiące materiał powtórzeniowy przed zaliczeniem. Podnosi to efektywność wykorzystania czasu na zajęciach i angażuje studentów w samodzielne działania podejmowane w dowolnym tempie (indywidualizacja potrzeb), buduje pozytywną atmosferę i sprzyja komunikacji.